Ontwikkelingen in wetgeving en handhaving van schijnzelfstandigheid
De regering wil voorkomen dat zelfstandigen worden ingehuurd terwijl zij feitelijk werken onder een arbeidsovereenkomst (schijnzelfstandigheid). In 2023 werd het wetsvoorstel Wet verduidelijking arbeidsrelaties gepubliceerd, met als primair doel schijnzelfstandigheid te voorkomen. Deze wet zou oorspronkelijk op 1 januari 2025 in werking treden, maar de uitvoering is uitgesteld tot ten minste 1 januari 2026. Ondanks het uitstel van de uitvoering, heeft de Belastingdienst besloten vanaf 1 januari 2025 wel actief te gaan handhaven.
Wat is er tot nu toe bekend over de inrichting van de handhaving van de Belastingdienst?
Vanaf 1 januari 2025 gelden de normale regels voor het opleggen van correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en boetes met betrekking tot de kwalificatie van de arbeidsrelatie voor de loonheffingen. Hieronder worden de belangrijkste punten samengevat.
- Handhaving gericht op loonheffingen: De Belastingdienst zal in beginsel alleen met terugwerkende kracht corrigeren vanaf 1 januari 2025.
- Terugwerkende kracht: Voor de periode vóór 1 januari 2025 geldt dat correcties alleen kunnen worden opgelegd in gevallen van kwaadwillendheid of wanneer een eerdere aanwijzing van de Belastingdienst niet of onvoldoende is opgevolgd. In die gevallen kan worden gecorrigeerd tot het moment waarop de kwaadwillendheid plaatsvond of vanaf de datum waarop de aanwijzing werd gegeven.
- Coulance in het eerste jaar: Het kabinet wil voorkomen dat goedwillende opdrachtgevers direct na het opheffen van het moratorium met boetes worden geconfronteerd. Daarom zal er coulant worden omgegaan met het opleggen van vergrijpboetes in het eerste kalenderjaar na beëindiging van het moratorium, mits opdrachtgevers aantoonbaar bezig zijn met het verminderen van schijnzelfstandigheid binnen hun organisatie.
- Modelovereenkomsten: De Belastingdienst stopt met het beoordelen van modelovereenkomsten, maar goedgekeurde modelovereenkomsten blijven geldig tot de einddatum van de goedkeuring, en partijen kunnen deze blijven gebruiken zolang ze daadwerkelijk werken volgens de overeengekomen voorwaarden.
Toelichting beoordeling beslis- en afwegingskader de Belastingdienst
De Belastingdienst heeft op 1 november 2024 een toelichting op de beoordeling van arbeidsrelaties gepubliceerd waarin een beslis- en afwegingskader is geformuleerd. Dit kader verschaft duidelijkheid over de wijze waarop zij arbeidsrelaties zal beoordelen. Het kader is gebaseerd op het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad.. Hierbij moet worden gekeken naar de feitelijke situatie en niet uitsluitend naar de bewoordingen van het contract. De relatie moet in haar geheel worden beoordeeld, waarbij alle relevante omstandigheden moeten worden meegenomen. De volgende gezichtspunten kunnen duiden op een arbeidsovereenkomst of juist op werken als zelfstandige:
- De aard en duur van de werkzaamheden;
- De wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
- De inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering;
- Het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
- De wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen is tot stand gekomen;
- De wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
- De hoogte van deze beloningen;
- De vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt;
- Of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld bij het verwerven van een reputatie, bij acquisitie, wat betreft fiscale behandeling, en gelet op het aantal opdrachtgevers voor wie hij werkt of heeft gewerkt en de duur waarvoor hij zich doorgaans aan een bepaalde opdrachtgever verbindt.
Wat betekent dit voor werkgevers en zelfstandigen?
Gezien de naderende handhaving door de Belastingdienst is het van belang voor werkgevers om risico’s te inventariseren. Dit kan inhouden dat bestaande overeenkomsten herzien moeten worden, vooral als er twijfel bestaat over de zelfstandigheid van een opdrachtnemer. Wanneer je binnen een organisatie werkt die gebruik maakt van verschillende opdrachtovereenkomsten is het aan te bevelen om per overeenkomst te beoordelen of mogelijk sprake is van schijnzelfstandigheid. De advocaten binnen ons kantoor kunnen u adviseren over de mogelijke risico’s, zodat per opdrachtovereenkomst onderzocht kan worden hoe risico’s beperkt of weggenomen kunnen worden.
Praktijktips:
- Beoordeel risico’s op tijd. Bereid u voor op de aankomende controles van de Belastingdienst door mogelijke risico’s binnen uw organisatie in kaart te brengen.
- Loop overeenkomsten met zelfstandige ondernemers afzonderlijk na.