LeasePlan is volop in het nieuws door al haar werknemers op te roepen weer naar kantoor te komen, onder één expliciete voorwaarde: gevaccineerd zijn tegen COVID-19. Ongevaccineerde werknemers moeten thuiswerken. Vele buitenlandse bedrijven gingen LeasePlan voor. In Nederland is men, tot begin deze week, zeer terughoudend. Er is immers (nog) geen wettelijke basis voor het verplichten van een werknemer om zich te laten vaccineren. Op grond van de privacy- en Arbowetgeving mogen werkgevers bovendien niet vragen of controleren of werknemers al dan niet gevaccineerd zijn. Laat staan het koppelen van (disciplinaire) maatregelen aan het al dan niet gevaccineerd zijn.
Toch ging LeasePlan deze week overstag, evenals Netflix. LeasePlan verdedigt haar beleid door te wijzen op haar wettelijke zorgplicht voor goede en gezonde arbeidsomstandigheden. Vooral de psychische gezondheid van haar werknemers lijdt onder het continue thuiswerken en weinig contact met collega’s, aldus LeasePlan. LeasePlan wil het gevoel van saamhorigheid terug, wat tevens in het belang is van het personeel.
Tegelijkertijd erkent LeasePlan dat haar beleid juridisch grijs gebied is. Het (indirect) dwingen van werknemers om zich te laten vaccineren druist immers in tegen wettelijke grondrechten en de keuzevrijheid van werknemers. De FNV is in alle staten en noemt het beleid ‘verwerpelijk’.
Is de aanpak van LeasePlan terecht?
Mijns inziens is het beleid verdedigbaar. Psychische klachten door thuiswerken nemen toe, zoals is gesignaleerd door vakbonden en zorgverzekeraars. Werkgevers dienen tevens de kans op besmetting op COVID-19 op de werkvloer te voorkomen. LeasePlan neemt haar wettelijke zorgplicht voor gezonde arbeidsomstandigheden terecht serieus. Ook speelt het wettelijk vastgelegde ‘goed werkgeverschap’ een belangrijke rol. Op grond daarvan is van belang dat LeasePlan ongevaccineerde werknemers goede faciliteiten biedt om thuis te kunnen (blijven) werken en contact te houden met collega’s.
Er rijzen wel enkele vragen. Mag LeasePlan ongevaccineerde werknemers weigeren op kantoor als zij in het bezit zijn van een recente, negatieve coronatest? Mag LeasePlan werknemers weigeren op kantoor als zij vanwege religieuze redenen zich niet laten vaccineren? Los van het probleem dat LeasePlan op grond van (privacy)wetgeving niet naar deze (medische) informatie mag vragen laat staan controleren en/of verwerken, zal het mijns inziens niet mogelijk zijn deze werknemers te weren op kantoor. En hoe dient LeasePlan om te gaan met ongevaccineerde werknemers die niet thuis kunnen werken? Denk aan de receptioniste, beveiligingsmedewerkers. Op grond van de wet en uit rechtspraak volgt dat zij doorgaans wel recht zullen hebben op loondoorbetaling, ook al zitten zij thuis (met ander of geen werk) vanwege het beleid van de werkgever. Het is wachten op de eerste acties van individuele werknemers dan wel vakbonden.
Hoe het ook zij; mede door het invoeren van dit gedurfde beleid door LeasePlan is de discussie nu losgebarsten, waardoor er wellicht sneller nieuwe wetgeving komt en daarmee de gewenste duidelijkheid voor Nederlandse bedrijven. En dat is in ieder geval een positieve ontwikkeling en mede te danken aan het statement van LeasePlan.